VMBO HAVO 2 | Verbranding en ademhaling | 8 Koudbloedig en warmbloedig | 8e editie | MAX
Hoe houden koudbloedige dieren hun lichaamstemperatuur op peil?
Als het écht koud wordt kunnen koudbloedige dieren het moeilijk krijgen. Het is belangrijk dat een koudbloedig dier de lichaamstemperatuur niet te laag laat worden. In veel gevallen gaat een koudbloedig dier zich verwarmen door te zonnebaden. Het zonnebaden doen deze dieren door een plek te zoeken die veel warmte vasthoudt zoals stenen. Als de temperatuur te hoog wordt gaan koudbloedige dieren in de schaduw liggen in een hol of tussen spleten van stenen. In de tropen komen veel reptielen voor en is het makkelijker om voor deze koudbloedige dieren om te overleven. Als reptielen verder bij de evenaar vandaan leven zijn er slimmere manieren nodig om de lichaamstemperatuur te verhogen. In koudere gebieden zijn de koudbloedige dieren donkerder van kleur. Een tweede manier voor koudbloedige dieren om te overleven is het houden van een winterslaap.
Niet alle koudbloedige dieren hebben geen enkele mogelijkheid om zelf warm te worden. Er zijn python soorten die warmte kunnen genereren door de spieren te trillen. Deze warmte wordt gebruikt om de eieren te broeden. De Lederschildpad kan warm worden door te zwemmen en kan door zijn grotere omvang veel warmte vasthouden, waardoor ook in koudere wateren gezwommen kan worden.
Warmbloedig en koud bloedig refereert aan de manier waarop een dier zich op temperatuur kan houden. Warmbloedige dieren, zoals zoogdieren, produceren zelf warmte om het lijf op temperatuur te houden. Denk bij voorbeeld aan ons bibberen: Als we het koud krijgen gaat ons lichaam allerlei spieren inzetten om verbranding te stimuleren en ons warm te houden. Niet zo bij koudbloedige dieren, zoals reptielen en insecten. Deze hebben geen eigen systeem om zichzelf warm te houden. Daarom zie je in de winter bijna geen insecten en houden reptielen een winterslaap: Als het buiten te koud wordt, kunnen ze zich niet meer warm krijgen. Overigens is het niet zo dat koudbloedige dieren even warm zijn als de omgeving: Ze maken slim gebruik van de zon en warmen zichzelf in de vroege ochtend op, door in de zo op verwarmde stenen ed te gaan liggen. Het grootste netto effect is dat warmbloedige dieren een heel constante lichaamstemperatuur aanhouden, en daardoor continue actief kunnen zijn. Hiervoor is wel veel voedsel nodig. Koudbloedige dieren hebben zeer variabele tlichaamstemperatuur en kunnen niet altijd actief zijn. Wel gebruiken ze veel minder voedsel.
Koorts is een mechanisme van het lichaam waarbij de lichaamstemperatuur verhoogd wordt, waardoor het immuunsysteem beter in staat is te vechten tegen virussen en bacteriën. “Ook reptielen en amfibieën maken hier gebruik van door warme plekken op te zoeken en zo koorts op te wekken”, vertelt Jelger Herder, die als projectmanager bij Stichting Ravon zich inzet voor vissen, amfibieën en reptielen. “Uit onderzoek is gebleken dat woestijnleguanen die koorts konden opwekken door warme plaatsen op te zoeken, sneller genazen van een bacterie-infectie dan dieren die dat niet deden.”
FAQ
Welke dieren zijn koudbloedig?
Wat is koudbloedig wikikids?
Welke vissen zijn koudbloedig?