Dauwpunttemperatuur, wat is dat eigenlijk?

De dauwpunttemperatuur is de temperatuur waarbij waterdamp begint te condenseren door afkoeling van de lucht, zonder dat er vocht toegevoerd of afgevoerd wordt. Zodra de temperatuur bij gelijkblijvende luchtvochtigheid daalt, kan er nevel, mist of dauw ontstaan.

Wat is het dauwpunt?

De hoge luchtvochtigheid en dus ook de hoge dauwpunttemperaturen zeggen ook iets over het risico op onweer. Voor onweersbuien heb je onder andere warmte en vocht nodig en dat is dit weekend ook aanwezig. Zaterdag bijvoorbeeld zal de warmte in de loop van de dag de trigger zijn voor het ontstaan van enkele onweersbuien. Omdat er veel vocht aanwezig is, niet alleen aan de grond, maar ook in de hogere luchtlagen en omdat er relatief weinig wind staat, kunnen de buien plaatselijk veel regenwater achterlaten.

In de winter wordt de dauwpunttemperatuur ook gebruikt. Ligt het dauwpunt rond of zelfs onder nul en zit er neerslag aan te komen, dan kan het reden voor de meteoroloog zijn om van winterse neerslag uit te gaan. Voor de gladheidsbestrijding is de dauwpunttemperatuur ook erg belangrijk. Met behulp van de dauwpunttemperatuur kunnen meteorologen en wegbeheerders namelijk bepalen of het vocht in de lucht zich gaat nestelen aan de weg. Is deze weg kouder dan nul graden, dan kan deze weg ook glad worden. Iets dat een wegbeheerder natuurlijk ten alle tijden wil voorkomen.

Als in het zomerseizoen de temperatuur én de dauwpunttemperatuur hoog zijn (de lucht is dus erg vochtig) dan weet je als meteoroloog dat de warmte benauwd zal aanvoelen. Iets dat we de komende dagen zeker gaan merken. Op de warme dagen in april en mei was de lucht erg droog. De luchtvochtigheid zakte soms tot onder 20%. Aankomend weekend zal de zomerse warmte echt broeierig aanvoelen, omdat de lucht dus veel vochtiger is.

In de weerkunde kijkt men veel vaker op een iets andere manier naar de hoeveelheid vocht in de lucht. De term dauwpunttemperatuur is een veel gebruikte en verschaft de meteorologen gelijk een hoop informatie. De dauwpunttemperatuur is de temperatuur waarbij een pakketje lucht volledig verzadigd is (dus 100% luchtvochtigheid) en waarbij zich nevel, mist of dauw kan vormen. Dus als het 15 graden is en de dauwpunttemperatuur is 8 graden, dan moet het tot 8 graden afkoelen wil je kans maken op mistvorming. Wolkenvorming is overigens een ander verhaal, want in hogerop is de luchtvochtigheid, maar ook de temperatuur heel anders dan aan het aardoppervlak. Ontstaan er eenmaal wolken, dan weet je dat op dat niveau de luchtvochtigheid 100% is en de waterdamp is gaan condenseren en vanaf het aardoppervlak zichtbaar is geworden.

Lucht bevat vocht. Soms is de luchtmassa heel erg vochtig en soms is de lucht waar we ons in bevinden juist erg droog. De hoeveelheid vocht wordt vaak weergegeven in de zogenaamde relatieve luchtvochtigheid. Deze waarde geeft aan hoeveel vocht er aanwezig is in een pakketje lucht ten opzichten van de theoretische hoeveelheid vocht dat aanwezig kan zijn in een luchtpakketje. Warme lucht kan namelijk meer vocht bevatten dan koude lucht. Zit er minder lucht is een hoeveelheid lucht, dan is de luchtvochtigheid minder dan 100%. Zit er de maximale hoeveelheid vocht in de lucht, dan zal het vocht, aanwezig in dampvorm, gaan condenseren en zichtbaar worden. Dat kan bijvoorbeeld doordat zich mist of bewolking vormt. De relatieve luchtvochtigheid kun je meten met een zogenaamde hygrometer.

Het dauwpunt is de temperatuur waarbij waterdamp begint te condenseren door afkoeling van de lucht, zonder dat vocht wordt toegevoerd of afgevoerd. Zodra de lucht de dauwpuntstemperatuur bereikt, is de lucht verzadigd met waterdamp. De relatieve vochtigheid bedraagt dan 100 procent. Denk maar aan de bril die beslaat zodra je in een warmere vochtige omgeving komt. De temperatuur van de bril is lager dan het dauwpunt van de lucht rond de bril. Hierdoor condenseert het vocht op de brillenglazen en beslaat de bril tijdelijk.

De relatieve vochtigheid kan worden gemeten met een haarhygrometer. Een ontvette mensenhaar wordt langer als de relatieve vochtigheid toeneemt. Die lengteverandering wordt overgebracht naar een wijzer, die de vochtigheid aangeeft. Buitenshuis kan de relatieve vochtigheid enorm variëren, van minder dan 20 procent tot 100 procent. Binnen bedraagt de vochtigheidsgraad meestal 60 tot 70 procent.

De relatieve vochtigheid geeft aan hoeveel waterdamp de lucht bij de heersende temperatuur bevat, dus hoe vochtig het is. Een waarde van 100 procent wijst op een maximale hoeveelheid waterdamp. De lucht is dan verzadigd. Bij een relatieve vochtigheid van 50 procent bevat de lucht bij de heersende temperatuur de helft van de maximaal mogelijke hoeveelheid waterdamp. Een haarhygrometer meet de relatieve vochtigheid (Bron: Jannes Wiersema)

Lucht (in een ruimte) kan afhankelijk van de temperatuur een bepaalde hoeveelheid waterdamp bevatten. Bij hogere temperatuur kan de lucht meer en bij lagere temperatuur minder waterdamp bevatten. De verhouding tussen de hoeveelheid waterdamp, die de lucht daadwerkelijk bevat èn de maximale hoeveelheid die de lucht bij de heersende temperatuur kàn bevatten, wordt Relatieve Vochtigheid (R.V.) genoemd. Deze wordt uitgedrukt in %. Bij een R.V. van bijvoorbeeld 50% bevat de lucht half zoveel waterdamp als ze, bij die temperatuur, zou kunnen bevatten. Koelt de lucht af dan stijgt de R.V. Wanneer deze 100% wordt en de lucht nog verder afkoelt gaat er waterdamp condenseren. De temperatuur waarbij de eerste condensatie optreedt, is het dauwpunt (uitgedrukt in °C). (Dit alles bij gelijkblijvende lucht/dampdruk. Deze heeft een kleine invloed op de dauwpuntstemperatuur).

Om het dauwpunt te bepalen moeten de luchttemperatuur en de R.V. bekend zijn. Hiermee is het dauwpunt te berekenen (www.weerschip.nl/calc_Td.php), of uit een tabel af te lezen (http://www.knmi.nl/klimatologie/achtergrondinformatie/dauwpuntstemp.pdf). Er zijn ook meetinstrumenten waarmee zowel de luchttemperatuur, de R.V., de oppervlaktetemperatuur als het dauwpunt gemeten kunnen worden.

Dauwpuntsbepaling is belangrijk bij verfapplicatie (en ook bij andere vormen van oppervlaktebehandeling). In ongunstige omstandigheden kan er waterdamp condenseren op het object. Bijvoorbeeld wanneer de te behandelen materialen vanuit een koude omgeving naar een warme (spuit)ruimte worden gebracht. Vocht kan een nadelige invloed op de verfhechting hebben en ook op de kwaliteit van het gestraalde werk (vorming van vliegroest). Om dat te voorkomen dient het te behandelen oppervlak een hogere temperatuur te hebben dan de dauwpuntstemperatuur. Als veilige marge wordt een temperatuursverschil van 3 °C geadviseerd.

FAQ

Wat als de luchtvochtigheid te hoog is?

Het dauwpunt en hoe dit wordt berekend

De laagste temperatuur die wordt gemeten tijdens dit proces, wordt de zogeheten natte-bol temperatuur genoemd. Het verschil tussen de luchttemperatuur en de natte-bol temperatuur bepaalt het dauwpunt.

Waardoor daalt luchtvochtigheid?

Een te hoge luchtvochtigheid wordt ook geassocieerd met overmatige warmte en benauwdheid. Daarnaast is een vochtig huis een paradijs voor de huisstofmijt, wat weer kan leiden tot astma. Een te vochtig huis kan ook zorgen voor schimmelvorming in meubels en een algeheel muffe lucht.

Hoe wordt dauwpunt gemeten?

In een kamer die goed afgesloten is, daalt de relatieve luchtvochtigheid als er gestookt wordt, omdat de absolute hoeveelheid vocht in de lucht hetzelfde blijft en de warmere lucht veel meer vocht zou kunnen bevatten. Gaat de verwarming weer uit, dan stijgt de relatieve luchtvochtigheid weer.