Blog

In de periode na de geboorte kan je merken dat je kindje op sommige tijden van de dag veel vaker wil drinken. Dit wordt clusteren genoemd. Het past bij de normale ontwikkeling van je baby. Wat houdt clusteren precies in? Wanneer wil je baby clusteren? En hoe kan je ermee omgaan?

Soms wil je baby niet alleen vaker drinken, maar het liefst de hele tijd aan de borst liggen of bij je zijn. Je kan tijdens zo’n lang drinkmoment het idee hebben dat je borsten leegraken. Of dat je baby zoveel aan de borst wil, omdat je te weinig melk maakt. Gelukkig zijn je borsten eigenlijk nooit helemaal leeg. Het clusteren betekent niet dat je baby te weinig melk uit je borst krijgt.

Ook als je flesvoeding geeft, wil je baby soms clusteren. Je baby wil graag veel bij je zijn of heeft een voorraadje voeding nodig. Je kan op zulke momenten best een keer extra de fles geven als je baby daarom vraagt. Gebruik een speen met een langzame toevoer en gun je baby veel pauzes.

Vooral in de eerste maanden is de kans groot dat je baby wil clusteren. De wereld van je kindje bestaat dan vooral nog uit drinken, poepen, slapen en bij jou zijn. Clusteren is daar een logisch gevolg van. Als je baby ook andere dingen gaat eten en meer bezig is met de wereld om zich heen, zal het clusteren afnemen.

Misschien verwacht je dat er ongeveer evenveel tijd zit tussen twee voedingen. Deze verwachting hebben meer ouders. Maar meestal drinkt je baby niet volgens een strak schema met vaste tijden tussen de voedingsmomenten. Je kindje heeft op sommige momenten eerder of meer trek dan op andere momenten op de dag. Clusteren is daar een voorbeeld van. Het is dus heel normaal gedrag van je baby. Ook de volgende dingen spelen een rol.

Ook het huid-op-huid contact tijdens het clusteren helpt je kindje om zich veilig te voelen en kalm te worden. Dit is niet alleen bij borstvoeding, maar ook als je flesvoeding geeft. Extra dicht bij jou zijn, kan je kindje helpen zich te ontspannen. Dit komt door het hormoon oxytocine, dat vrijkomt als je knuffelt of borstvoeding geeft. Aan het eind van de dag heeft je kleine dit extra hard nodig. Het ontspannen aan het eind van de dag is niet alleen belangrijk voor de ontwikkeling. Het zorgt er ook voor dat je baby rustig wordt voor het slapengaan.

Geef je borstvoeding? De reden voor het clusteren van je baby kan dan ook liggen bij de melkproductie. Het hormoon prolactine zorgt voor de productie van moedermelk. In rust is de hoeveelheid prolactine het hoogst. Dat is dus vooral ’s nachts en vroeg in de ochtend. Je baby kan de aanmaak van prolactine verhogen door aan de borst te drinken. Clusteren in de avond kan dus een manier zijn om ervoor te zorgen dat je melkproductie op peil blijft voor de volgende dag.

Bij clusteren denk je misschien ook aan regeldagen. Dit zijn dagen waarop je baby vaker om een voeding vraagt dan je gewend bent. Meestal gebeurt dit meerdere keren op een dag. De reden hiervoor is dat je kindje groeit en meer melk nodig heeft. Door een of twee dagen vaker om een voeding te vragen, gaat de melkproductie omhoog.

Regeldagen verschillen van clustervoedingen op twee manieren. Regeldagen gebeuren eens in de zoveel tijd en houden een paar dagen aan. Clusteren gebeurt een langere periode elke dag op een vaste tijd. Ook zijn regeldagen vooral bedoeld om de melkproductie omhoog te krijgen, terwijl clusteren eerder geborgenheid en contact als doel heeft.

What’s a cluster?

Clusteren bij veel en weinig melk

Ook als je veel melk hebt, kan het zijn dat je kind wil clusteren. Als je tijdens het clusteren steeds van borst wisselt, kan hij steeds een grote plens melk binnenkrijgen en kan je melkproductie torenhoog worden. Als je veel melk hebt, kan het nuttig zijn om tijdens het clusteren minder vaak of niet, van borst te wisselen. Je geeft dan gedurende een bepaalde periode, bijvoorbeeld een of twee uur, steeds een en dezelfde borst. Na afloop van de periode, wissel je van borst. Dit heet blokvoeden.

Clusteren is dus normaal gedrag van een jong kind. Het is niet per se een teken dat je te weinig melk hebt. Maar als je merkt dat je kind tijdens het clusteren steeds onrustig is en veel zuigt maar weinig slikt of na het clusteren onrustig blijft, kan het zijn dat je melkproductie aan de lage kant is. In dat geval is het raadzaam om je kind ook op andere momenten van de dag vaker aan te leggen. Het is heel gewoon dat je kind minimaal acht tot tien voedingen per etmaal nodig heeft om voldoende melk binnen te krijgen. Maar ook jij hebt een flink aantal voedingen nodig om je melkproductie op peil te brengen of te houden. Wisselvoeden kan hierbij van nut zijn.

Sommige moeders ervaren, of ze zijn er bang voor, dat hun tepels door het clusteren pijnlijk zullen worden. Als je kind goed is aangelegd, kan hij of zij net zo vaak en lang aan de borst drinken als hij of zij wil. Als je pijn hebt bij het voeden, is dit een teken dat er iets niet goed is. Kijk dan eens heel goed of het happen en aanleggen echt helemaal goed gaat. Andere oorzaken van pijnlijke tepels kunnen zijn: het gebruik van een fopspeen of pink, spruw, een te kort tongriempje of het syndroom van Raynaud.

Sommige vrouwen vinden het clusteren onverwacht en zwaar. Misschien helpen deze tips om makkelijker met het clusteren om te gaan. Vaak is het even zoeken naar iets dat op dit moment bij je kind, jezelf en je gezin past.

Probeer het clusteren als een rustmoment te zien. Ga tijdens het clusteren lekker op de bank zitten: lees een boek of tijdschrift, luister muziek of kijk televisie of een DVD. Sommige vrouwen kunnen tegelijk borstvoeding geven en internetten. Sommige kinderen zijn tijdens hun cluster-uurtjes heel gevoelig voor licht of geluid. Als dit het geval is, dim dan het licht of geluid.

Als je kind wil clusteren op een tijdstip waarop je moe bent of wilt slapen, ga samen op bed liggen. Zo kan je tijdens het clusteren lezen, rusten of zelfs slapen. Als je hiervoor kiest, is het belangrijk om je kind op een veilige manier bij je in bed te nemen.

Als je niet kunt zitten of liggen, probeer je kind dan lopend of in een draagdoek aan te leggen. Bij kindjes ouder dan een paar weken, kan dit heel goed gaan.

Als je het clusteren vervelend vindt, probeer je kind dan eerder op de dag vaker aan te leggen. Sommige kinderen clusteren minder lang of intens als ze op andere tijdstippen vaker aan de borst drinken. Je kunt je kind dan voor en na het slapen of gewoon tussendoor extra aanleggen. Er is bij borstvoeding geen minimale tijd tussen de voedingen en ook is er geen regel dat een kind voor het slapen niet aan de borst kan, mag of zou willen drinken.

Als je kind wil clusteren, maar het tijdstip komt je niet uit? kijk dan eens of je het clusteren kan verschuiven naar een ander tijdstip dat jou beter past. Sommige kinderen die aan de eind van de middag of begin van de avond willen clusteren, hebben daar minder behoefte aan als ze ‘s middags al op het verzoek van hun moeder geclusterd hebben. Clusteren op een moment dat jij het wil kun je aanmoedigen door je kind op schoot of in je armen te houden of door met ontblote borsten naast je kind in bed te gaan liggen.

Als je kind op een tijdstip wil clusteren waarop je iets anders wilt doen, is het misschien een idee om jouw activiteit naar een andere tijdstip te verplaatsten. Zo kan je bijvoorbeeld ‘s ochtends groente en aardappels schoonmaken of een ovenschotel voorbereiden en deze alvast in de koelkast zetten.

Als je ook oudere kinderen in huis hebt, bedenk dan van te voren hoe je hun tijdens het clusteren ook tevreden kunt houden. Sommige moeders hebben een mand met speelgoed die alleen te voorschijn wordt gehaald tijdens het voeden of clusteren. Anderen lezen verhaaltjes voor of laten hun kinderen televisie of een DVD kijken of op de computer spelen. Weer anderen doen de oudere kinderen in bad en gaan daarnaast zitten op een krukje om de jongste te laten clusteren. Je oudere kinderen voor het cluster-uurtje iets te drinken geven, kan hun helpen de tijd door te komen. Een lunchtrommel met gezonde tussendoortjes bij de hand hebben is meestal ook niet verkeerd.

Als je deze periode met je kind zwaar vindt, probeer voor jezelf het leven wat makkelijker te maken. Eet wat vaker een magnetron- of afhaalmaaltijd. Met een salade en wat fruit, kan dit ook een prima optie zijn. Doe alleen het hoognodige in het huishouden of vraag iemand om je een paar weken lang met het schoonmaken, opruimen of de was te helpen. Of vraag een vertrouwd iemand om langs te komen om met je eventuele andere kinderen te spelen of om iets buitenshuis te doen.

De behoeften van je kind zullen in de loop van de weken of maanden veranderen. Dat is normaal. Kinderen groeien en ontwikkelen zich snel, en hun behoeften veranderen continue. Hierdoor kan de manier waarop je met het clusteren omgaat ook veranderen.

Als je buitenshuis werkt of om een andere reden gescheiden van je kind bent, kan je kind ‘s avonds of ‘s nachts gaan clusteren. Dit kan zijn omdat hij overdag net niet voldoende melk binnenkrijgt of zijn zuigbehoefte niet voldoende kan bevredigen. Drinkt je kind bij de oppas uit een zuigfles? Kijk dan eens of hij daar een zuigfles met een speen voor pasgeborene baby’s krijgt. Drinken uit een speen met het kleinste gaatje, helpt hem zijn zuigbehoefte beter te bevredigen. Een fopspeen na deze voeding bij de oppas kan hem ook helpen zijn zuigbehoefte te bevredigen.

Maar mogelijk gebruikt je kind het clusteren om zijn portie lichamelijk en sociale contact met jou in te halen. Hij heeft ‘mamahonger’. Als je het clusteren vervelend vindt, kijk dan eens of je je baby meer aandacht en lichaamscontact op een andere manier kan geven.

Kan je ‘s ochtends voor je werk met je kind spelen? Kan je naar de oppas of kinderdagverblijf lopen met je kind in de draagdoek? Kan je een of twee keer per werkdag bij je kind langs gaan om hem borstvoeding te geven in plaats van te kolven? Kan je ‘s nachts je kind op een veilige manier bij je in bed nemen? Kan je je werkweek anders indelen waardoor je of minder vaak of minder lang per keer van je kind gescheiden bent? Kan je gedeeltelijk ouderschapsverlof opnemen?

Tijdens regeldagen kan je baby de hele dag onrustig zijn en hij wil voor groei en ontwikkeling meer drinken. Het clusteren vindt op bepaalde delen van de dag plaats, wanneer je baby meer behoefte heeft aan geborgenheid en troost. Ga mee in de vraag van je kindje en slaap af en toe samen bij.

Clusteren geeft je kindje ook rust en geborgenheid. Doordat borstvoeding zorgt voor de afgifte van het hormoon oxytocine, heeft het een rustgevend effect voor je baby om aan de borst te drinken. Onthoud dat, ondanks dat clusteren vermoeiend kan zijn, je kindje het niet voor niets doet. Naast dat hij behoefte heeft aan moedermelk, heeft hij waarschijnlijk ook behoefte om dicht bij jou te zijn. Als je baby last heeft van krampjes is het mogelijk dat hij echter zelfs aan de borst ontroostbaar lijkt te zijn. Wanneer je je baby aan de borst hebt gelegd maar merkt dat hij niet wilt drinken en zelfs nog onrustiger wordt, haal je baby dan van de borst. Je zou dan je vinger of eventueel een speentje kunnen geven om toch aan zijn zuigbehoefte te voldoen.

Typerend voor het clusteren is dat je kindje steeds op ongeveer hetzelfde moment van de dag onrustig is. Het verschilt per baby wanneer dit moment is. Voor de ene baby is dit s nachts en voor de andere juist s ochtends vroeg. En weer andere babys clusteren juist vooral aan het eind van middag of begin van de avond.

Wanneer je baby dan ook ieder keer actief en effectief drinkt, zijn dit waarschijnlijk regeldagen. Op deze dagen is je baby aan het groeien en heeft hij wat meer moedermelk nodig. Je kindje regelt dit zelf door vaker te willen drinken. Tijdens deze regeldagen zorgt je baby ervoor dat vraag en aanbod opnieuw op elkaar afgestemd worden. Misschien heb je het gevoel dat er minder melk in je borsten zit, doordat ze soepeler aanvoelen. Focus je op je kindje. Hij geeft zelf aan wanneer hij wil drinken en stuurt zo je melkproductie aan.

Het hormoon prolactine, welke zorgt voor de aanmaak van moedermelk, is in rust het hoogst. Dit is dus s nachts en vroeg in de morgen het geval. Gedurende de dag neemt dit hormoon iets in niveau af, waardoor je kindje het dan soms nodig heeft om vaker te drinken om zo genoeg voeding binnen te krijgen en de melkproductie in stand te houden. Je baby kan dan voor zichzelf ook een voorraadje melk opbouwen (vaak in de vooravond), zodat hij daarna wat langer door kan slapen. Wanneer jij zelf moe bent, kan het clusteren van je baby een goed moment zijn om zelf ook te rusten en eventueel wat te slapen.

Tips om ermee om te gaan

Clusteren kan soms vermoeiend zijn en kan je onzeker maken. Gelukkig weet je nu dat het heel normaal én nuttig is. Met deze vijf tips zorg je ervoor dat het clusteren voor jullie allebei plezierig is.

FAQ

Wat te doen bij clusteren?

Hoe herken je clusteren baby?

Hoe lang houdt clusteren aan?

Wat is het verschil tussen clusteren en Regeldagen?